- Ιρκούτσκ
- (Irkutsk). Πόλη (593.700 κάτ. το 2000) της Ρωσίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (767.900 τ. χλμ., 2.748.000 κάτ.). Βρίσκεται 65 χλμ. Δ της λίμνης Βαϊκάλης, στη συμβολή των ποταμών Ιρκούτ και Ανγκαρά. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά κέντρα της Σιβηρίας, συγκοινωνιακός κόμβος στη σιδηροδρομική γραμμή του Υπερσιβηρικού και κέντρο πολλών αυτοκινητοδρόμων. Έχει ανεπτυγμένη βιομηχανία (μεταλλουργία, επεξεργασία ξυλείας, βιομηχανία τροφίμων), είναι σπουδαίο επιστημονικό και πολιτιστικό κέντρο, με πανεπιστήμιο, ινστιτούτα (πολυτεχνικό, γεωργικό, παιδαγωγικό, ιατρικής κλπ.), θέατρα, βιβλιοθήκες, νοσοκομεία, λαογραφικό μουσείο, μουσείο τέχνης κ.ά. Το κεντρικό μέρος της πόλης βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Ανγκαρά, όπου συγκεντρώνονται τα κυριότερα διοικητικά και εμπορικά ιδρύματα, τα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τα θέατρα, καθώς και τα ωραιότερα τμήματα της πόλης με πολλά πάρκα και πλατείες, όπως αυτή του Κίροφ. Το Ι. ιδρύθηκε το 1661 ως φρούριο στη δεξιά όχθη του Ανγκαρά και το 1764 έγινε το κέντρο του ομώνυμου κυβερνείου. Κατά την τσαρική περίοδο, τόσο η πόλη όσο και η επαρχία ήταν τόποι εξορίας των πολιτικών αντιπάλων. Η σοβιετική εξουσία εγκαθιδρύθηκε εκεί στις 4 Ιανουαρίου 1918 και έκτοτε έγινε έδρα της κεντρικής εκτελεστικής επιτροπής των σοβιέτ της Σιβηρίας. Τον Ιούλιο του 1918 καταλήφθηκε από τους Λευκοφρουρούς, αλλά μετά την εξέγερση των εργατών και στρατιωτών εναντίον του καθεστώτος Κολτσάκ (1919) αποκαταστάθηκε η σοβιετική εξουσία στην πόλη στις 25 Ιανουαρίου 1920. Η ομώνυμη διοικητική περιφέρεια περιλαμβάνει την ανθρακοφόρα λεκάνη του Ι. που έχει πλάτος 80 χλμ. και έκταση 42.700 τ. χλμ. Τα ολικά της αποθέματα σε γαιάνθρακες ανέρχονται σε δισεκατομμύρια τόνους και προμηθεύουν καύσιμα στις σιδηροδρομικές μεταφορές, σε εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας και σε δημόσιες και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Το Ι. έχει κλίμα ηπειρωτικό και πλούσια βλάστηση στα δάση, όπου ζουν πολλά γουνοφόρα ζώα. Η περιοχή έχει εξελιχθεί σε μία από τις σημαντικότερες της Σιβηρίας ως προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τις βιομηχανίες (δασική, επεξεργασίας ξύλου, παραγωγής χαρτιού κλπ.), τη μεταλλουργία και την εξόρυξη ορυκτών (χρυσού, μαγνησίτη, μαρμαρυγία, ορυκτού άλατος, πετρελαίου κ.ά.). Επίσης ανεπτυγμένη είναι η κτηνοτροφία (εκτρέφονται βοοειδή, χοίροι, αιγοπρόβατα και πουλερικά, αλλά και τάρανδοι και γουνοφόρα ζώα.
Dictionary of Greek. 2013.